Đèn chùm không dễ treo

Đèn chùm – cũng là một loại đèn chiếu sáng, nhưng nó được xếp vào dạng đặc biệt bởi nhiều lý do. Trước kia, người ta vẫn thấy đèn chùm ở những dinh cơ, những kiến trúc lớn, sang trọng; nhưng ngày nay đèn chùm không là cái gì quá xa xỉ nữa. Đèn chùm có thể xuất hiện ở mọi nơi, trong cả những công trình nhà ở, công trình nhỏ. Tuy nhiên, việc lựa chọn và sử dụng đèn chùm cho hiệu quả không hề dễ dàng. Nói một cách khác: Đèn chùm không dễ treo.

Đa dạng, phong phú trên mọi phương diện:

Trên thị trường hiện nay, có rất nhiều loại đèn chùm khiến các khách hàng hoa mắt. Đèn nói chung và đèn chùm nói riêng luôn đa dạng và phong phú nhất trong lĩnh vực hàng vật liệu, thiết bị xây dựng. Nếu như trước kia hầu như chỉ có một vài kiểu đèn chùm theo phong cách cổ điển thì giờ đây có rất nhiều loại mới với mẫu mã hiện đại, chất liệu khác nhau. Tuy nhiên, về mặt kiểu dáng và chất liệu, có thể phân đèn chùm thành ba nhóm sau đây:

• Nhóm đèn pha lê:

Nhóm đèn pha lê là quen thuộc và kinh điển nhất. Đèn chùm pha lê thường có rất nhiều bóng rải đều khắp nơi. Đèn chùm pha lê thường đối xứng tâm, có thể có nhiều tầng, nhiều vòng. Ở trên khung xương đèn có rất nhiều những hạt pha lê được đính vào làm cho ánh sáng tán sắc lấp lánh. Chất liệu của những “viên lấp lánh” này quyết định toàn bộ giá trị đèn. Nếu đúng là pha lê thì đèn cho chất lượng ánh sáng tuyệt hảo và giá thành rất đắt, còn nếu là thủy tinh thường hay thậm chí nhựa trong thì chất lượng ánh sáng và giá thành giảm tỷ lệ thuận theo nhau

• Nhóm đèn có chóa/ chụp:

Nhóm đèn này thường ít bóng hơn nhóm đèn pha lê – mỗi chóa/ chụp có một bóng đèn. Thông thường loại này có 1 bóng giữa tâm (có thể bằng hay to hơn) và các bóng chìa ra xung quanh.  Chóa/ chụp của nhóm đèn này thường bằng thủy tinh mờ hay có vân để giấu bóng đèn bên trong. Một số loại đèn cao cấp có chóa/ chụp được chế tác từ đá.

• Các kiểu khác:

Các kiểu thuộc nhóm này đa phần là các kiểu đèn chùm hiện đại xuất hiện gần đây. Chúng được thiết kế tương đối tự do, kích thước không lớn lắm (trừ một số đèn có đuôi thả dài). Các loại vật liệu cũng rất phong phú, từ kim loại (thép, đồng, inox…), thủy tinh, nhựa, vật liệu tổng hợp khác. Một số loại đèn chùm hiện đại còn sử dụng bóng halogen (có định dạng đui khác bóng sợi đốt tungsten truyền thống)

Đèn chùm còn phong phú trên phương diện… giá. Không phải là một mặt hàng tuyệt đối công nghiệp nên đèn chùm không xuất xưởng ra thị trường hàng loạt, đa phần là nhập khẩu nhỏ lẻ từ nước ngoài. Mỗi loại có vài ba chiếc, nhiều khi có duy nhất. Chính vì vậy rất khó đánh giá chính xác giá trị của những chiếc đèn bày bán trên thị trường nếu không phải là người am hiểu về chuyên môn. Người bán hàng cũng tận dụng và điều đó và đánh đúng tâm lý của những người tìm mua đèn chùm (là những người có tiền, chịu chơi) để nâng giá lên tới… Trời. Ấy thế mà người viết bài này đã từng thấy ở một cửa hàng đèn thông báo “khuyến mãi” nhiều bộ đèn chùm rất hoành tráng với giá cực sốc. Có lẽ đấy mới chính là giá thực chất của những bộ đèn này. Treo lâu với giá trên Trời chẳng ai mua, chật cả cửa hàng nên đành phải hạ giá. Dĩ nhiên những bộ đèn chùm này có chất lượng thấp.

Công dụng của đèn chùm

Đèn chùm có nhiều công dụng. Tùy từng không gian, vị trí mà treo và sử dụng thế nào cho hiệu quả. Trước hết, đèn chùm là đèn và chức năng của nó là để chiếu sáng. Đèn chùm có thể chiếu sáng chung cho không gian lớn, cho sảnh, lối giao thông. Đèn chùm cũng có thể được sử dụng chiếu sáng tập trung cho các hoạt động làm việc và sinh hoạt như phòng họp, phòng ăn, tiếp khách. Và cuối cùng, đèn chùm có tác dụng trang trí, bằng cả ánh sáng và chính bản thân hình dáng của đèn chùm. Một đèn chùm được thiết kế tốt và sử dụng đúng cách sẽ cho ánh sáng rất đẹp. Một đèn chùm có tỷ lệ thích hợp, hình dáng đẹp, kết hợp với trần sẽ làm tăng hiệu quả thẩm mỹ nội thất lên đáng kể. Khi sử dụng đèn chùm, phải biết kết hợp cả hai yếu tố công năng chiếu sáng và trang trí.

Thế nào là đèn chùm tốt?

Chất lượng đèn chùm phụ thuộc vào các yếu tố sau đây:

• Kết cấu đèn: Khung xương đèn phải làm bằng vật liệu chắc chắn, khỏe; các mối nối liên kết từ xương chính tới các nhánh, các chóa/ chụp đèn phải kín, khít, không rạn vỡ
• Phụ kiện: Các phụ kiện pha lê, thủy tinh phải dày dạn, không có lỗi, tạp chất, không bị xước, không bị mất mát, xô lệch, vẹo vọ. Các bộ phận liên kết phụ kiện (dây, móc) phải đảm bảo bền vững
• Hệ thống dây dẫn, đui đèn: Đèn chùm thường có rất nhiều bóng từ vài cho tới hàng chục bóng đèn. Vì vậy ở đèn chùm có một hệ thống dây khá phức tạp từ trung tâm tỏa đi tới các nhánh. Hệ thống dây này phải có chất lượng tốt và được giấu kín, nhưng cũng tiện xử lý khi có sự cố. Hệ thống đui phải theo chuẩn, đảm bảo tiếp xúc tốt. Đèn chùm sẽ trở nên phi thẩm mỹ nếu như một hoặc vài bóng đèn không sáng.

Và đèn chùm không dễ treo

Đèn chùm là dạng đèn đặc biệt – như đầu bài đã nói. Nó có kích thước to hơn các loại khác, hình dáng và cấu tạo phức tạp hơn, giá cũng đắt hơn rất nhiều. Chính vì sự đặc biệt ấy mà treo đèn chùm cần phải cân nhắc. Nắm được phân loại đèn chùm, hiểu rõ chức năng, biết lựa chọn đèn chùm tốt  – vẫn là chưa đủ để có thể treo đèn chùm đạt kết quả tốt. Bởi đèn còn phải gắn với không gian kiến trúc, gắn liền với các bộ phận kiến trúc – nội thất khác trong không gian ấy. Nhiều người nghĩ đơn giản rằng cứ mua đèn chùm về treo, thế là xong! Hoặc nghĩ rằng một chiếc đèn chùm xịn (được đo bằng giá tiền) sẽ làm tăng giá trị căn phòng lên. Thực tế không phải như thế! Ai trong nghề hẳn biết cái đẹp đầu tiên phải là sự phù hợp: Đúng chỗ, đúng kiểu, đúng cách thức… Như vậy, để treo đèn chùm đạt được hiệu quả cần quan tâm tới các yếu tố sau đây:

• Nơi treo: Đèn chùm thường được treo ở những không gian lớn, những không gian có tính sang trọng, đăng đối như sảnh, phòng hội họp, phòng ăn, phòng khách… Trong các không gian riêng tư và nhỏ hơn (như phòng ngủ) hạn chế dùng đèn chùm, nếu sử dụng cần lưu ý tới chiều cao và vị trí

• Định vị chùm đèn: Hay là quan hệ vị trí đèn với các bề mặt tương ứng trong không gian – đặc biệt là trần và sàn. Nếu đã định sử dụng đèn chùm phải quan tâm tới trần từ khâu thiết kế, xác định các vị trí treo đèn để thiết kế trần phù hợp. Song song với vấn đề đó là thiết kế sàn tương ứng và xác định nội thất trên bề mặt sàn. Tất cả đều có quan hệ chặt chẽ, mật thiết với nhau. Một điểm cần lưu ý nữa là cần tránh vị trí chùm đèn “rơi” trên các vị trí đứng/ ngồi của người làm việc, sinh hoạt. Vị trí đèn chùm nên thẳng với vị trí bàn họp ở phòng họp, bàn ăn ở phòng ăn, bàn nước ở phòng khách hoặc những vị trí không có đồ nội thất, vị trí mà người sử dụng không đứng hay ngồi lâu.

• Kích thước: Cũng như tất cả các yếu tố khác của kiến trúc, nội thất; kích thước đèn chùm và tỷ lệ hài hòa là nhân tố quan trọng nhất của yếu tố thẩm mỹ. Một chiếc đèn dù đẹp đến mấy nhưng tỷ lệ không phù hợp thì cũng không thể làm không gian đẹp hơn. Không gian rộng, trần cao mà đèn nhỏ thì đèn sẽ bị “lọt thỏm”. Ngược lại không gian nhỏ, trần thấp mà đèn lớn sẽ gây bức bối, khó chịu; chưa kể dễ bị va quệt vào đèn. Để chọn kích thước đèn phù hợp có thể căn cứ vào công thức sau:
  • Nếu chiều cao trần (H) khoảng 3m: L = 1/5H (L là độ dài của đèn chùm)
  • Nếu chiều cao trần (H) lớn hơn 3m: L = 1/4H (L là độ dài của đèn chùm)
  • Với trần cao dưới 3m không nên dùng các kiểu đèn chùm cổ điển, chỉ nên dùng các kiểu đèn chùm hiện đại, gọn, không dài.
  • Với chiều cao trần từ 2,6m trở xuống không nên dùng đèn chùm.

• Kiểu dáng, hình thức: Kiểu dáng và chất liệu, màu sắc đèn chùm cần phù hợp với phong cách thiết kế nội thất và các đồ nội thất cụ thể có liên quan trong không gian đó. Một không gian cổ điển sẽ cần đèn chùm cổ điển, một không gian hiện đại phải dùng đèn chùm hiện đại. Nếu không chú ý tới yếu tố này, sẽ xảy ra tình trạng khập khiễng, có thể: Không gian đẹp + Đèn đẹp = Kết quả xấu

• Chuẩn bị kỹ thuật:

Để treo đèn chùm, cần phải chuẩn bị trước các yếu tố kỹ thuật liên quan. Móc treo đèn là yếu tố quan tâm số 1. Đèn chùm thường rất nặng – nhất là đèn chùm pha lê nên móc phải chắc chắn, an toàn cho cả đèn lẫn người sử dụng. Móc được chôn khi đổ bê tông là tốt nhất, nếu không phải khoan gia cố vào trần bê tông, tuyệt đối không gắn vào hệ trần thạch cao có thể gây sập trần, hoặc gây võng nứt…

Dù có thể chưa “rước’ đèn về nhưng cũng nên áng chừng thông số kỹ thuật về loại đèn dự kiến sử dụng để lắp bộ điều khiển phù hợp. Nếu việc sử dụng linh hoạt về cường độ ánh sáng nên dùng chiết áp để tiện điều chỉnh. Không nên vì sáng quá mà… tháo bớt bóng của đèn chùm đi!

Kết

Thực tế là đèn chùm không dễ treo. Nhưng thực tế cũng cho thấy đèn chùm… rất dễ treo, vì cứ mua về là có thể treo được; ai cũng có thể mua đèn về treo. Nhiều bộ đèn chùm rất đẹp nhưng treo lên làm xấu cả phòng lẫn đèn, có thể vì kích thước không phù hợp, có thể vì phong cách kệch cỡm, có thể vì màu sắc “đá” nhau với nội thất… Đèn chùm là một thứ trang thiết bị, đồ trang trí quan trọng, nằm ở chỗ quan trọng và khá tốn kém, rất cần có sự tư vấn của nhà chuyên môn (các chuyên gia chiếu sáng, chuyên gia nội thất, các kiến trúc sư…) Ra cửa hàng ngắm đèn chùm rất dễ bị hoa mắt bởi vô số loại đèn và bởi ánh sáng không trung thực do treo chưa đúng độ cao, ảnh hưởng bởi các bóng đèn khác. Một bộ đèn chùm ngắm ngoài cửa hàng thấy “thế này” nó sẽ “thế khác” khi mang về treo ở nhà mình. Bên cạnh đó, vấn đề giá “trên Trời” với những loại đèn chất liệu “xịn” như pha lê, đá… cũng làm các thượng đế đau đầu không biết đâu mà lần…

Điều cuối cùng, nó cũng có thể là điều đầu tiên khi nói tới đèn chùm mà người viết bài này nhấn ở cuối bài: Đó là đèn chùm cho ánh sáng lung linh rực rỡ. Ánh sáng đó phải được phát sáng từ bóng đèn sợi đốt (bóng tungsten, bóng halogen…) Xin đừng vì sợ tốn điện, đổi sang bóng compact mà… uổng công sắm đèn chùm!

Bài & ảnh: KTS Nguyễn Trần Đức Anh
© Tạp chí Kiến Trúc

nKoncept – Nội thất Kon Tum: Theo tapchikientruc.com.vn